Арьс нь биеийн хамгийн том эрхтэн бөгөөд бидний биеийг темпратурын өөрчлөлт болон гадны халдвараас бие махбодийг хамгаалах чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Арьсны эмгэг нь батга, экземээс эхлээд арьсны хорт хавдар гэх мэт ноцтой эмгэгүүд хүртэл янз бүр байж болно.

Арьсны эмгэгийг төрлүүд

Зөвхөн насанд хүрэгчдэд гэлтгүй бүхий л насны хүмүүст арьсны арчилгааг зөв хийгээгүйгээс эсвэл бусад эрхтэн тогтолцооны өвчлөл, амьралын буруу хэмнэлтэй холбоотойгоор арьсны эмгэг үүсдэг бөгөөд дараах нийтлэг өвчлөлүүд түгээмэл ажиглагдаж байна. Үүнд:

1. Батга: Үсний уутанцар тос болон үхэжсэн арьсны эсүүдээр бөглөрснөөр хар, цагаан батга үүсэх бөгөөд үүнийг эмчлэхгүй удааж хүндэрснээр батгажилттай холбоотой арьсны өвчин үүсдэг.
2. Экзем: Арьс хуурайшиж, загатнаж, үрэвсдэг архаг өвчнийг экзем гэнэ. Энэ нь биеийн аль ч хэсэгт илэрч болох бөгөөд тодорхой харшил үүсгэгч эсвэл цочроох хүчин зүйлээс үүдэлтэй байдаг.
3. Псориаз буюу хайрст үлд: Энэ төрлийн арьсны эмгэг нь арьсны эрүүл эсүүдийг хурдацтайгаар хэвийн бус байдалд хүргэдэг арьсны эмгэг юм. Хайрст үлдийн үед арьсан дээр зузаан тууралт бүхий хайрс үүсэх бөгөөд эдгээр нь бүдэг болон тод улаан ягаан өнгөтэй, зөв дугуй хэлбэртэй, арьснаас дээш бага зэрэг товойсон, дээрээ хайрсаар хучигдсан байдаг. Хайрст үлд нь удамших магадлалтай байдаг ч хардварладаггүй.
4. Розацеа буюу арьсны улаалт: Нүүр улаа дүүгэж, цусны судаснууд илэрхий харагдах арьсны түгээмэл үзэгдлийг Розацеа гэдэг. Арьсны улаалтын өвчний үед жижиг жижиг, улаан, идээтэй гүвдрүүнүүд гардаг бөгөөд эдгээр шинж тэмдгүүд нь хэдэн хоног, сараар илэрч байгаад түр алга болоод эргэж гарах давтамжтай байдаг. Розацеаг хүмүүс ихэвчлэн батга, экзем, харшилтай андуурдаг. Розацеа нь аль ч насны ямар ч хүйсний хүнд тохиолдож болох боловч дунд эргэм насны цайвар арьстай эмэгтэйчүүдэд хамгийн түгээмэл тохиолддог. Розацеаг бүрэн эдгээх эмчилгээ байдаггүй боловч шинж тэмдэг, харагдах байдлыг нь багасгах эмчилгээнүүд бий.
5. Чонон хөрвөс: Арьсан дээр гардаг гүвдрүүт (шумуул хазсан мэт) загтнаат тууралтыг чонон хөрвөс гэдэг. Уг тууралт нь гэнэт гарч ирээд хэдэн цагийн дараа гэнэт арилдаг бөгөөд аюул багатай байдаг. Гэхдээ цөөн тохиолдолд чонон хөрвөсийн тууралт нь харшил хүчтэй урвалын илрэл байж болох тул тууралттай хамт амьсгалахад бэрхшээлтэй болох, хоолойд юм тээглэсэн мэт болох, дотор муухайрч бөөлжих, хэвлийн хүчтэй базалсан өвдөлт илрэх, гүйлгэх шинжүүд илэрвэл яаралтай эмч, эмнэлгийн байгууллагад хандах хэрэгтэй шүү.
6. Арьсны хорт хавдар: Арьсны хорт хавдар нь арьсны гаднах давхаргад хэвийн бус эсүүд хурдан ургаж эхэлдэг хорт хавдрын нэг төрөл юм. Энэ нь нарны шууд тусгалд өртсөн арьс дээр үүсдэг. Гэсэн хэдий ч заримдаа арьсны хорт хавдар нь хүний ​​биеийн зарим хэсэгт нарны шууд тусгал багатай хэсэгт үүсэх нь бий.
7. Мөөгөнцрийн халдварууд: Мөөгөнцрөөр үүсгэгддэг тус халдварлах шинжтэй арьсан дээр гүвдгүүт зүйл гарч ирэх арьсны эмгэгийг мөөгөнцөр гэдэг. Мөөгөнцрийг буруу эмчилснээр хор хөнөөл ихтэй байдаг тул та өөрийгөө мөөгөнцрөөр өвдсөн гэж сэжиглэж байгаа бол нарийн мэргэжлийн арьсны эмчид заавал хандах хэрэгтэй.

Арьсны эмгэг үүсгэдэг түгээмэл 8 шалтгаан

Арьсны эмгэг нь янз бүрийн шалтгаанаас үүдэлтэй байдаг бөгөөд түгээмэл 7 шалтгаан бий. Үүнд:

• Генетик: Зарим арьсны өвчин нь удамшлын шалтгаанаар үүсгэгддэг.
• Халдвар: Арьсны халдвар нь бактери, вирус, мөөгөнцөрөөс үүдэлтэй байж болно.
• Харшил: Арьсны харшил нь хоол хүнс, эм тариа, цэцгийн тоос, тоосны хачиг зэрэг хүрээлэн буй орчны харшил үүсгэгчдээс үүдэлтэй байж болно.
• Дархлаа: Зарим арьсны өвчин нь биеийн дархлааны систем нь өөрийн эд эсэд халдсанаас буюу дархлаа муудснаас үүсдэг.
• Хүрээлэн буй орчны хүчин зүйлс: Зарим химийн бодис, хорт бодист өртөх нь арьсны өвчин үүсгэдэг. Нарны туяа нь арьсыг гэмтээж, арьсны хорт хавдар, эрт хөгшрөлт зэрэгт хүргэнэ.
• Гэмтэл: Түлэгдэлт, зүслэг, шавьж хазуулсан зэрэг биеийн гэмтэл нь арьсны өвчин, халдварт өртөхөд хүргэдэг.
• Гормоны өөрчлөлт: Гормоны түвшин өөрчлөгдөх нь арьсанд нөлөөлж, батга, үс хэт их ургах зэрэг өвчинд хүргэдэг.
• Хоол тэжээлийн дутагдал: Зарим витамин, эрдэс бодис дутагдсанаас арьс хуурайших, тууралт гарах, өнгөө алдах зэрэг асуудал үүсдэг.

Арьсны эмгэгийн түгээмэл 9 шинж тэмдэг

Арьсны эмгэгийн шинж тэмдгүүд нь эмгэгийн төрлөөс хамаарч өөр өөр байж болох ч зарим дараах нийтлэг шинж тэмдгүүд илэрдэг. Үүнд:

• Тууралт: Арьс улайлт, овойх, цэврүүтэх
• Загатнах: Арьсанд таагүй мэдрэмж төрж, цочрол үүсэн улмаар загатнах.
• Хайрс үүсэх: Арьсанд хайрс, хатуу хуурай давхрага үүсэх
• Өвдөлт: Арьсны тухайн нэг хэсэгт өвдөлт үүсэх
• Хаван: Арьсандхэвийн бус томрол үүсэн хавагнах.
• Өнгөний өөрчлөлт: Арьс харлах болон, цайрах зэрэг арьсны өнгөний өөрчлөлт ажиглагдах.
• Цэврүү: Арьсан дээр шингэнээр дүүрсэн уут, уутанцар үүсэх.
• Шарх: Арьсны эдгэрдэггүй ил шарх гарч ирэх.
• Арьс зузаарах: Зарим хэсэгт арьсны хэвийн бус зузааралт үүсэх.

Хэрэв танд эдгээр шинж тэмдгүүдийн аль нэг нь илэрвэл асуудлын шалтгааныг тодорхойлж, зохих эмчилгээ хийлгэхийн тулд эмнэлгийн тусламж авах нь чухал юм.

Арьсны эмгэгийн оношилгоо

Өвчний түүх, биеийн үзлэг, лабораторийн шинжилгээ ашиглан арьсны эмгэгийг оношилдог. Өвчний түүхийг судлахдаа эмч таны шинж тэмдэг, өвчний түүх, тухайн өвчнөөр гэр бүлийн ямар нэг хүн өвдөж байсан эсэх болон хэрэглэж буй эмийн бэлдмэл, арьс арчилгааны бүтээгдэхүүний хэрэглээ, хоолны дэглэм зэрэг амьдралын хэв маягийн талаар асуух болно.

Харин бие махбодийн үзлэгийн үеэр эмч таны арьсыг шалгаж, тууралт, овойлт, гэмтэл зэрэг арьсны аливаа өвчний шинж тэмдгийг хайж олдог. Улмаар илүү нарийн шалгахын тулд тусгай гэрэл эсвэл томруулдаг шил ашиглаж болно. Шаардлагатай бол эмч арьсны эд эсийн жижиг дээжийг лабораторид нэмэлт шинжилгээнд хамруулдаг. Тэд мөн арьсны зарим эмгэгийг оношлоход туслах цусны шинжилгээ эсвэл харшлын сорил хийж болно.

Арьсны эмгэгийн эмчилгээ

Арьсны эмгэгийн эмчилгээ нь илэрсэн шинж тэмдэг, өвчлөлийн зэргээс хамаардаг бөгөөд дараах эмчилгээг нийтлэг хэрэглэдэг. Үүнд:

• Тосон түрхлэгэ: Тосон түрхлэгийг ихэвчлэн батга, экзем, псориаз зэрэг арьсны хөнгөн өвчинд хэрэглэдэг.
• Эмийн эмчилгээ: Илүү хүнд эсвэл өргөн тархсан арьсны өвчний хувьд эм эмчилгээг хийдэг. Эдгээр нь антибиотик, антигистамин эсвэл кортикостероидууд байж болно.
• Фото эмчилгээ: Фото эмчилгээ нь псориаз гэх мэт арьсны зарим өвчнийг эмчлэхийн тулд хэт ягаан туяаг ашигладаг.
• Лазер эмчилгээ: Лазер эмчилгээ нь сорви, төрөлхийн толбо зэрэг арьсны зарим өвчнийг эмчлэхэд ашиглаж болно.
• Мэс засал: Арьсны хорт хавдар эсвэл бусад өсөлтийг арилгахын тулд мэс засал хийх шаардлагатай байж болно.Амьдралын хэв маягийг өөрчлөх: Зарим тохиолдолд тодорхой нэг төрлийн хоол хүнс хэрэглэхгүй байх, нарны хамгаалалт хэрэглэх гэх мэт амьдралын хэв маягаа өөрчлөх нь арьсны зарим өвчлөлийг эдгээхэд тустай байж болно.

Арьсны зарим эмгэгийг эмчлэх боломжгүй боловч байнгын эмчилгээ хийснээр хүндрүүлэхгүй байж болдог. Хүн хүрийн өвчлөл, түүний шалтгаан, нөхцөл өөр тул тохирсон эмчилгээний төлөвлөгөө боловсруулж, түүний дагуу эмчилгээг хийх хэрэгтэй.

Арьсны эмгэгийн хүндрэл

Арьсны эмгэгийн тодорхой нөхцөл байдал, эмгэгийн түвшнөөс хамааран янз бүрийн хүндрэл үүсгэдэг. Нийтлэг хүндрэлүүд нь:

• Халдвар: Арьсны эмгэг нь бактери, вирус, мөөгөнцрийн халдварт өртөмтгий болгодог. Эдгээр халдварууд нь хөнгөнөөс хүнд хүртэл хэлбэлздэг бөгөөд зарим тохиолдолд эмнэлгийн эмчилгээ шаардлагатай байдаг.
• Сорвижилт: Батга гэх мэт арьсны зарим эмгэгүүд нь сорви эсвэл хар толбо үлдээдэг. Өвдөлт ба таагүй байдал: Арьсны олон эмгэг нь өвдөлт, загатнах, таагүй байдлыг үүсгэдэг бөгөөд энэ нь хүний ​​амьдралын чанарт нөлөөлдөг. Зарим тохиолдолд өвдөлт нь өдөр тутмын үйл ажиллагаанд саад болохуйц хүчтэй байж болно.
• Сэтгэл санааны хямрал: Арьсны эмгэг нь гадаад төрхөнд нөлөө үзүүлдэг учраас өвчтөн өөрийгөө нийгмээс тусгаарлагдах, сэтгэлийн түгшүүр мэдрэх, сэтгэлийн хямрал өртөх зэрэг нөхцөл байдалд хүргэдэг.
• Эрхтэн тогтолцооны хүндрэлүүд: Псориаз, экзем зэрэг арьсны зарим эмгэгүүд нь үе мөчний үрэвсэл, зүрх судасны өвчин зэрэг бусад эрхтэн тогтолцоонд сөргөөр нөлөөлдөг.
• Арьсны хорт хавдар: Актин кератоз, суурь эсийн хорт хавдар зэрэг зарим төрлийн арьсны эмгэгүүд нь арьсны хорт хавдар үүсэх эрсдлийг нэмэгдүүлдэг. Хүндрэлээс урьдчилан сэргийлэх, шинж тэмдгийг үр дүнтэй эмчлэхийн тулд арьсны эмгэгийг хүндрүүлэхгүйгээр эмчлэх нь чухал юм.

Арьсны эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх 8 арга

Ямар ч өвчин эмгэгийн хувьд урьдчилан сэргийлэлт хамгийн чухал. Арьсны өвчнөөс урьдчилан сэргийлэхэд туслах үр дүнтэй бөгөөд өдөр тутамдаа баримталж болох 8 аргыг танилцуулж байна.

• Арьсаа нарнаас хамгаалах: SPF 30 ба түүнээс дээш хамгаалалттай нарнаас хамгаалах тос түрхэж, хамгаалалтын хувцас өмсөж, нарны оргил үед сүүдэрт явах нь арьсны хорт хавдар, наранд түлэгдэхээс сэргийлнэ.
• Арьсаа цэвэрхэн байлга: Арьсаа байнга зөөлөн савантай усаар угааж, арьсны халдвар үүсгэдэг шороо, бактерийг устгаж байгаарай.
• Арьсаа чийгшүүлнэ: Арьсаа чийгшүүлж, хуурайшихаас сэргийлж өдөр бүр чийгшүүлэгч хэрэглээрэй.
• Эрүүл ахуйг сахих: Гараа тогтмол угааж, алчуур, сахлын хутга гэх мэт хувийн эд зүйлсийг хуваалцахаас зайлсхийн, арьсны халдвараас урьдчилан сэргийлэхийн тулд хумсаа тогтмол авч, цэвэр байлгаарай.
• Тамхи татахаас зайлсхий: Тамхи нь арьсыг гэмтээж, арьсны хорт хавдар тусах эрсдэлийг нэмэгдүүлдэг учир аль болох та тамхи татдаг бол тамхиа хаях хэрэгтэй шүү.
• Эрүүл хооллолт: Жимс, хүнсний ногоо, үр тариагаар баялаг хоол хүнс хэрэглэх нь арьсыг эрүүл байлгахад тусална.
• Стрессийг удирдах: Стресс нь экзем, псориаз зэрэг арьсны өвчнийг өдөөж эсвэл улам хүндрүүлдэг тул стрессийг зохицуулах эрүүл арга замыг хайж олох нь хурцадмал байдлаас урьдчилан сэргийлэхэд тусална.
• Химийн хүчтэй бодисоос зайлсхий: Арьсандаа зөөлөн, үнэргүй бүтээгдэхүүн хэрэглээрэй, арьсыг тань цочроох хүчтэй химийн бодис агуулсан гоо сайхны бүтээгдэхүүн хэрэглэхээс аль болох зайлсхийх хэрэгтэй.

Эдгээр алхмуудыг хийснээр та арьсаа эрүүл байлгаж, арьсны өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх боломжтой. Хэрэв та арьсанд шинэ мэнгэ, тууралт, гэмтэл зэрэг өөрчлөлтийг анзаарсан бол арьсны эмчтэй зөвлөлдөж, арьсанд тань ямар нэгэн өөрчлөлт эмгэг үүсэх магадлал үүссэн эсэхийг шалгаж байгаарай.