Цөсний чулуу үүсэх нь цаг уур, газар нутаг, хоололт байдал зэрэг хүчин зүйлүүдээс шалтгаалж өвчлөл нь янз бүр байдаг. Скандиновын орнууд, Хойд Америк, Чили зэрэг орнуудад нийт хүн амын 38-40% цөсний чулуу өвчнөөр өвчилдөг бол Ирланд, Африкийн зарим уугуул иргэдэд 1-5%-д л тохиолддог. Эмэгтэйчүүд эрчүүдийг бодвол 3-10 дахин илүү өвчлөх магадлалтай байдаг.
Цөсөнд холестрол, цөсний нөсөө (гемоглобины задралаас үүссэн), мөн фосфолипид агууллагддаг. Эдгээрээс чулуу үүсэх бөгөөд нэгний нь агууламж давамгайлах тул түүгээр нь чулууг нэрлэнэ. Нөсөөний чулуу: жижиг, зөөлөн, олон чулуу байх бөгөөд голдуу цус задралаас улбаатай байдаг. Холестеролын чулуу: хэмжээ нь том бөгөөд тоо нь цөөн байна.
Эмэгтэйчүүдэд болон тарган түүнжлэн настай хүмүүст элбэг тохиолдоно. Холимог чулуу: кальцийн давс, нөсөө болон холестеролын агууламж жигд оролцсон байдаг. Таргалалт: >40 насанп 8% -д цөсний чулуу үүснэ. Түүнчлэн 90%-д нь тодорхой шинж тэмдэггүй явагддаг.
Агуулга
Цөсний чулуу үүсэх шалтгаан
1. Буруу хоололт (Өөх тос, адуу тарваганы мах, хуучирсан мах, загас, өндөг, масло, гурилан бүтээгдэхүүн, давсалсан, даршилсан, хайрсан хуурсан хоол хэтэрхий идэх)
2. Архи хэтрүүлэн хэрэглэх
3. Витамин А дутагдал
4. Цөсний хүүдийн хурц үрэвсэлтэй удаан явах.
5. Элэгний хатуурал, бусад өвчлөл
Цөсний чулуу үүсэхэд нөлөөлөх хүчин зүйлс
1. Нас
2. Хүйс (Эмэгтэйчүүд эрчүүдийг бодвол илүү тусах магадлал нь судлгаагаар нотлогдсон байдаг ба төрөлт, эм бэлгийн дааврын нөлөөлөл)
3. Удамшил (Гэр бүлийн ойрын гишүүд нь цөсний чулуугаар өвдсөн тохиолдолд тусах магадлал элбэг байдаг бөгөөд сүүлийн үеийн судалгаагаар 15.5% нь цөсний чулуугаар өвддөг гэсэн байна.)
4. Таргалалт (Жин ихтэй хүмүүсийн хувьд холестрины ялгарал ба нийлэгжил ихэсдгээс цөсний чулуу үүсэх магадлал нэмэгддэг.)
5. Уурлаж бухимдах
6. Олон төрөлт
7. Жингээ огцом хасах
8. Хөдөлгөөний дутагдал
9. Гал наранд халах, халуунд болон өдөр их унтах
10. Эмийн буруу хэрэглээ (эстрогены төрлийн эм, клофибрат, жирэмслэлтээс хамгаалах эм, цефтриаксон)
11. Элэгний хатуурал
12. Цөсний хүүдийн үрэвсэл, цөс хэт өтгөн байх
Эрдэмтэн Шерлок 1966 онд цөсний чулуу үүсэхэд 5F –ийн хүчин зүйл нөлөөлж байна гэж үзсэн.
1. Fat – Тарган
2. Female – Эм хүйс
3. Fertile – Олон төрөх
4. Forty – 40-өөс дээш нас
5. Fair – Шаргал үстэй эдгээрээс эхний 4F нь зайлшгүй нөлөөлөх хүчин зүйлс болсоор байна.
Цөсний чулуу үүсэх шинж тэмдэг
1. Баруун хавирганы нумаар хүчтэй хатгах, өвдөлтөөс болж албадмал байрлалд орж болно.
2. Нүүр, нүд, бие шарлана, арьс загатнана, маажсан оромтой
3. Цээж хорсох, гашуун шар ногоон зүйлээр огих, ам гашуу оргих, өтгөн хатах, гулгих, шүлс асгарна.
4. Өөх тостой, хайрсан хуурсан хоол идэхэд илүү өвдөнө.
5. Хэл улаан өнгөтэй, тод шар, улбар шар зузаан өнгөртэй
6. Баас нь хүрэн өнгөтэй, хатсан
7. Шээс нь улбар шар өнгөтэй заримдаа хүрэн, үнэр уур ихтэй, дундаа язмагтай, өрөмтэй
Цөсний чулуу үүсэхээс урьдчилан сэргийлэх, эмчлэх арга
1. Хоолны дэглэм барих, тогтмол цагт хооллож, өөрт тохирсон хүнсний бүтээгдэхүүн хэрэглэж хэвших.
2. Цөсний чулуу үүсэхээс сэргийлж эмчийн заавраар цөсийг угааж байх
3. Ургамлын эслэг ихтэй, хоол унд идэж хэвших
4. Архи, тамхины хэрэглээг багасгах, болж өгвөл хэрэглэхгүй байх
5. Хэт таргалалтаас сэргийлж идэвхитэй хөдөлгөөн хийж, спортоор хичээллэх
6. Дур мэдэн өвдөлт намдаах эм уух нь цааш цаашид гарах хүндрэлүүдэд хүргэх аюултай тул заавал эмчийн зааврын дагуу арга хэмжээг авна уу.
7. Дээрх шинж тэмдэгүүдээс илэрсэн тохиолдолд яаралтай харъяа нарийн мэргэжлийн эмч нарт үзүүлж зөвлөгөө авч байх
8. Шаардлагатай тохиолдолд та хэвлийн ЭХО-д харуулж болно.
Болзошгүй хүндрэл
1. Өвдөлтийн шоконд орно
2. Цөсний чулуу цорго бөглөснөөр бүх бие огцом шарлаж, комын байдалд орж болно.
3. Билиар панкреати
